As axudas para a 'transición xusta' rematan en 2027 e As Pontes segue sen proxectos

As Pontes, o municipio da comarca do Eume cuxa economía depende -en gran medida- do sector industrial, e sobre todo, da actividade enerxética que tivo desde os anos 70 Endesa, está nun momento de incerteza cara ao seu futuro unha vez iniciado en 2019 o proceso de feche da central térmica. O concello non dá solucionado a redución da súa poboación, perdendo 1.663 habitantes desde 2007 até 2023, contando en abril de 2024 con 9.867, segundo datos do Instituto Nacional de Estatística (INE). En relación ao desemprego, en abril deste ano había 349 persoas rexistradas como demandantes de traballo (7,93%), unha cifra superior ás 342 que había en 2023 (7,84%). Neste sentido, tras coñecerse que a central de Endesa non continuaría na vila, un estudo realizado pola Universidade da Coruña (UDC) apuntaba en 2021 que en termos de emprego, perderíanse 1.178 postos de traballo de persoas residentes (108 directos, 327 indirectos e 743 inducidos) mais outros 299 empregos de traballadoras e traballadores na áreas de influencia fóra do municipio. No caso das Pontes, só 32,7% da poboación activa residente mantería o seu emprego na localidade, mentres que o número de persoas residentes ocupadas diminuiría 43,6% e o número de persoas en desemprego aumentaría 284,5%. Outro traballo máis recente, presentado a inicios deste mesmo ano e liderado tamén pola UDC, mais de carácter europeo, advertía do risco de despoboamento e da necesidade de incrementar os investimentos en proxectos de enerxía verde. Para frear este efecto, desde o equipo investigador demandaban, entre outras medidas, investimento no sector turístico, en dixitalización e o desenvolvemento de infraestruturas para non perder poboación ou captala. Tamén apuntaban cara á reindustrialización e a diversificación empresarial como saída factíbel á situación no municipio. As Pontes clama polo emprego e "un futuro industrial" Sen axudas para unha transición xusta Desde o colectivo de debate enerxético Bidán, o químico Francisco da Silva lembra a Nós Diario que cinco anos despois do feche da central, a situación actual “obriga a mudar as posicións iniciais que había en 2019”. Entende, como factores fundamentais, por unha parte, as axudas que están previstas para zonas de Transición Xusta onde houbo centrais que fecharon e que rematan en 2027 e, polo outro, os fondos Next Generation, “que tamén se poden empregar e rematan en 2026”. Neste sentido, alerta de que “polo de agora non hai nada”. Por parte do Estado español pon o exemplo do Convenio de Transición Xusta, “que só ten en marcha o de Andorra-Teruel”. Pola contra, sinala que nas Pontes “non se pasou dunha fase de diagnose e de elaboración previa, mais sen ningún documento”. Con todo, recoñece que hai uns fondos específicos para a Galiza “ao redor duns 100 millóns de euros, mais aínda están sen convocar” co problema que “cando se convoquen a dificultade é que non hai solo industrial”. Ademais, a nivel privado, Da Silva engade outro mecanismo que se anunciou no seu momento: o proxecto Futur-e, unha iniciativa para captar proxectos empresariais para substituír a actividade da central por outras. “Aínda que estaba asinado a nivel estatal polo Ministerio de Traballo, o Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico, Endesa cos sindicatos CCOO e UXT, demostrouse o seu fracaso por non ter ningún tipo de control público”. Ence proxecta unha planta de reciclaxe téxtil nas Pontes As posíbeis alternativas Ante esta situación, Da Silva considera que sería "errado limitarse a un desmantelamento cos prazos tan curtos que temos". A proposta do colectivo é que se teña en conta unha "verdadeira circularidade" contando con dar unha nova vida ás instalacións que hai agora mesmo. Neste sentido, apostan por crear "un Museo Galego da Electricidade" que permitiría manter o parque de carbóns, unha caldeira, a sala de turbinas, a cheminea (total ou parcialmente), dúas torres de refrixeración e a sala de control. "Aproveitaríase o expediente de Ben de Interese Cultural que ten aberto a Xunta", engade. Ademais, manteríanse os edificios de oficinas "para instalar o Centro Galego de I+D+i e Competitividade do Almacenamento Enerxético "cun órgano xestor no que deberan participar tamén as Administracións públicas galegas". Quedaría lugar, a maiores, "para outras instalacións que poden ser de uso industrial agora mesmo". Ademais, Da Silva lembra que antes de fechar a mina asinouse un plan de desenvolvemento alternativo "onde Endesa achegou diñeiro para actuacións concretas, como desenvolvemento de chan industrial e captación de empresas, que funcionou". Por este motivo o colectivo aposta por "que se repita a experiencia" e "manter Endesa relacionada coas Pontes a partir das súas instalacións". En caso contrario, alerta, "ese vínculo desaparecería e xa non lle quedaría ningunha responsabilidade no municipio". A Comisión Europea enxalza a investigación da UDC sobre os efectos da transición enerxética Críticas desde a oposición municipal nas Pontes Coa intención de recoller impresións dentro do tecido socioeconómico das Pontes, Nós Diario púxose en contacto presidenta da Asociación de Comerciantes, Hostaleiros e Empresarios Ponteces (Cohempo), Montserrat Gastelu, e co presidente da Asociación de Empresarios das Pontes (Seara), José Castro, mais rexeitaron dar declaracións. No ámbito político, sen dispor de declaracións por parte do alcalde, Valentín González Formoso (PSdeG), si deu declaracións a este medio a oposición. Para a portavoz do BNG, Carmela Franco, "seguen as promesas do alcalde, mais sen rematar en compromisos", polo que entende que haxa"manifestacións a favor dunha transición verdadeiramente xusta". Desde o PP, María Dopico apunta a "dezaseis anos de inacción municipal en relación á creación de chan industrial" e critica que hai posturas contraditorias "de mantelo todo, de tiralo todo ou de xerar riqueza co que temos". Tamén a parte sindical demanda solucións con urxencia. Neste sentido, as tres centrais sindicais -CIG, UXT e CCOO- denuncian que sen proxectos vívese unha "situación límite".