A viticultura na Galiza: máis de 33.000 hectáreas de viñas e perto de 16.000 empregos

A tradicional cultura do viño na Galiza ten derivado, co paso dos anos e mesmo dos séculos, nun próspero mercado que conta actualmente con cinco Denominacións de Orixe (DO) e outras tantas Indicacións Xeográficas Protexidas (IXP). Xunto aos colleiteiros e colleiteiras e ao cultivo doméstico das vides no país, o sector vitivinícola suma máis de 33.000 hectáreas de terreo deste cultivo, perto de 220.000 viticultores e un total de 590 empresas. Este sector, que dá emprego (directo e indirecto) na Galiza a case 16.000 persoas, ten xa unhas cifras de produción que supoñen 1,4% do Produto Interior Bruto (PIB) galego, ademais o viño representa tamén 1,5% do emprego na Galiza. Segundo os datos do último informe da Interprofesional do Viño a nivel do Estado, a Galiza representa 3,5% da superficie das vides, e é a primeira do Estado en canto ao número de viticultores e viticultoras, máis de 219.000 rexistrados en todo o territorio galego. O resultado desta masa de terreo e de profesionais da viticultura na Galiza é máis de 777.000 hectolitros de viño producidos ao ano nas distintas zonas do país, que representan 2,3% do total de viño que cada ano se produce en todo o Estado. De feito, as cifras do sector vitivinícola galego contabilizan máis de 590 empresas relacionadas co sector en toda a Galoza, as máis grandes venden os caldos galegos ao exterior, onde os Estados Unidos de América e o Reino Unido son os principais compradores. 47% dos concellos galegos teñen superficie dedicada ao viño 47,3% dos concellos galegos teñen superficie dedicada ao cultivo do viño, con maior ou menor especialización, a Galiza ten neste sector unha fonte que produce ao ano máis de 138.000 toneladas de uvas, zonas do país que teñen ademais un singular valor paisaxístico que está a aproveitarse nos últimos anos para facer medrar a oferta enoturística e o negocio arredor dos caldos galegos. As cinco DO suman 500 adegas e 8.000 hectáreas As "irmás maiores" do sector vitivinícola galego son as cinco Denominacións de Orixe coas que conta o país. Suman entre todas perto de 500 adegas, máis de 1.000 empregos directos e máis de 8.000 hectáreas de terreo. Rías Baixas (201 adegas), Valdeorras (41), O Ribeiro (119), A Ribeira Sacra (98) e Monterrei (23) son as zonas de produción de viños galegos que teñen xa presenza en todo o mercado nacional e internacional. A Denominación de Orixe Rías Baixas abrangue 33 concellos e 5 subzonas (O Rosal, Condado de Tea, Soutomaior, Val do Salnés e Ribeira do Ulla), esta denominación achega á produción vitivinícola galega até 4.321 hectáreas en perto de 23.000 predios. En total son máis de 5.000 os viticultores e as viticultoras de Rías Baixas. Que solucións teñen os viños da Ribeira Sacra para combater o menor consumo de tintos no mercado? A Denominación de Orixe O Ribeiro achega outras 2.700 hectáreas de viñedo nos 14 concellos bañados polos ríos Miño, Avia, Arnoia e Barbantiño. Na Ribeira Sacra, a Denominación de Orixe conta con 2.500 hectáreas de terreo (5,2% de toda a superficie das DO galegas). Valdeorras e Monterrei son as "irmáns pequenas" da DO de viño galego, pero a súa produción e a súa sona levan anos medrando. Na DO Monterrei contan con 719 hectáreas de viñas, 375 viticultores viticultoras e 29 adegas, só na superficie de seis concellos da zona. En Valdeorras, a DO ten 1.300 hectáreas de terreo plantadas, coa singularidade das súas adegas escavadas en covas de barro que se estenden pola conca do Sil, o Xares e o Bibei. Na comarca, os seus nove concellos son produtores vitivinícolas de viños de excelente calidade elaborados con godello e moza fresca, no caso dos brancos; e coas uvas mencía, merenzao, sonsón, albarello, garnacha tintureira e gran negro, para a elaboración dos tintos da zona. Na Galiza hai ademais cinco Indicacións Xeográficas Protexidas (IXP) de viño: O Barbanza e Iria, Betanzos, Ribeiras do Morrazo, Terras do Navia e Val do Miño. Todas elas constituíron no pasado mes de novembro a Asociación de Indicacións Xeográficas Protexidas Viños da Galiza. As 17 adegas das 5 IXP suman 80 hectáreas de viñedos A súa presidenta, María Teresa Maestre, explica a Nós Diario que son aproximadamente unhas 80 hectáreas e 17 adegas, “un abano de variedades que son o reflexo dos distintos viños da Galiza”. A viticultura artesanal pode salvar o futuro do viño do Ribeiro? Solos e climas das IXP Os diferentes solos e climas que abranguen estas IXP teñen o obxectivo común de “mapear todas as viñas e variedades, os etiquetados, reforzar o papel do rexistro vitivinícola e aumentar as superficies de viña, incrementando así a nosa capacidade de elaboración”, di Maestre. Manuel Cancio é o propietario da Adega Panchin en Negueira de Muñiz (Indicación Xeográfica Protexida Terras de Navia). Este concello da Fonsagrada é o que ten menos poboación na Galiza (240 habitantes, segundo o IGE) e nas súas viñas medra a variedade de uva “branca lexítima” a máis antiga do país. Panchin produce ao ano 7.500 botellas de viño (máis de 4.000 branco), cunha calidade “espectacular”, un aroma e un sabor que lle dá “o clima e o terreo” desta zona, segundo explica Manuel Cancio a Nós Diario. Só dúas adegas e perto de 14 hectáreas lograron o ano pasado a IXP Terras de Navia. A calidade do viño e a demanda é tal que Cancio recoñece que a produción actual “non chega a nada”. Un sector feito a si mesmo As grandes cifras do sector vitivinícola galego debuxan unha industria puxante, pero as historias dos produtores e das produtoras no sector do viño reflicten un sacrificio persoal para levantar os seus negocios. Así o explica o presidente da Asociación Galega de Viticultura (Fruga-AGV), Roberto Rivas, copropietario da Adega Moraima (DO Rías Baixas). “Os comezos foron moi difíciles”, explica, até chegar a unha produción de 80.000 litros ao ano. Critica a escasa axuda das Administracións, no caso do Estado “non teñen metida na cabeza a viticultura galega, nós non somos La Mancha”, e na Galiza “desde o deseño arriscado feito nos anos 80, que funcionou, a Xunta vive de rendas”. O sector ten demandas como a necesidade de terras. “Manexo cun socio 5 hectáreas en 52 parcelas, de oito parroquias e tres concellos”, explica Rivas, pero diante disto asegura que “no Salnés o Banco de Terras é un animal mitolóxico”. Alertan desde a asociación que nas zonas máis punteiras de viño na Galiza hai “un desembarco de capital foráneo”. Grandes adegas de Rioxa, Rueda ou Ribera del Duero están a mercar adegas galegas, “e hai que ter moito coidado porque non veñen para que os beneficios queden aquí”.