Unha cineasta americana leva á pantalla a represión franquista sobre a súa familia de Moaña

Aurita Costa tiña só catorce anos cando cruzou o océano Atlántico coa súa nai, Peregrina Coloret Pena, para fuxir da barbarie franquista que castigara con saña toda a súa familia materna. Peregrina e as súas irmás, Consuelo e Redosinda, foran rapadas polos falanxistas mentres que os irmáns varóns, integrantes da Fraternidad Marinera de Moaña, un sindicato adscrito á CNT, estiveron a piques de perder a vida. Benito tivo que agocharse durante meses da cuadrilla da morte que xa fora en busca do seu irmán Franchuco, que era como chamaban cariñosamente na casa a Francisco, o maior, quen poucos días após ao golpe de Estado de xullo de 1936 foi levado ao monte, tiroteado e dado por morto. Mais, ferido de gravidade, foi quen de pedir axuda e salvou a vida. Oito décadas despois, tres xeracións da súa prole uníronse para repasar a historia familiar fronte á cámara dirixida pola bisneta de Peregrina, Naomi García Pasmanick. A cineasta norteamericana utiliza a imaxe das ondas que baten nos dous lados do Atlántico como símil da memoria que a descendencia da familia Coloret Pena percorre dun a outro continente, dunha xeración a outra, a través das “ondas de lembranza” que dan título ao documental, Olas de recuerdo, estreado esta cuarta feira en Moaña con presenza da propia directora e de varias das persoas que aparecen nel, tanto da familia como expertas na materia. Peregrina e as súas irmás, Consuelo e Redosinda, foran rapadas Na película, gravada a ambos os lados do océano entre 2019 e 2023, a xeración de Aurita é a que narra de forma máis directa os feitos, a da súa filla e nai de Naomi, Marilyn García, os recordos sobre o xeito en que a memoria foi silenciada ou transmitida, e a da directora a que pon os medios para divulgala, para que deixe de ficar no esquecemento. Ademais de Naomi García traballou neste obxectivo Aida Coloret, que foi a responsábel da tradución ao galego para que aquelas partes que non puideron ser gravadas no noso idioma conten con subtítulos. Malia que un dos obxectivos da cinta é dar a coñecer a represión franquista no seu país natal, a directora mantivo unha aposta clara polo noso idioma, que é no que se realizan moitos dos testemuños. Para ela era especialmente importante recoller as consecuencias que a ditadura franquista tivera para as mulleres, e por iso o documental dálle especial protagonismo tanto a Peregrina como a Aurita. Inclúe fermosas tomas de Súper 8 da súa bisavoa, que entre outras cousas, aparece cultivando nos Estados Unidos especies propias da súa terra natal, e tamén gravou a testemuña da súa avoa, que conta en primeira persoa e sen poder agochar a súa emoción malia o tempo transcorrido, o que supuxo para ela deixar atrás o seu fogar e aos seus irmáns varóns, Pepe e Cándido, que tardaron anos en poder facer a viaxe ao exilio para reunirse con ela, a súa nai e a súa irmá Concha. Durante trinta minutos, a cinta fai un percorrido desde aquel 14 de abril de 1931 en que Peregrina colgou do seu balcón a bandeira republicana até as manifestacións nas que participou a propia García Pasmanick en protesta polos ataques a Gaza nos últimos tempos. A directora aproveita o relato do padecido pola súa familia para pór o foco sobre o masacre que segue a sufrir na actualidade o pobo palestino, malia as consecuencias que iso ten para ela e o seu traballo nos Estados Unidos, onde chegou a ser cualificada como antisemita, a pesar de ser por liña paterna descendente de xudeus fuxidos de Lituania antes do exterminio nazi. Xunto á historia da familia Coloret Pena e do seu curmán Cándido Giráldez Coloret, sindicalista asasinado polos franquistas logo do golpe, as ondas de lembranza que dan título á cinta reflicten ademais á perfección o debate sobre a conveniencia de recuperar a memoria da represión. Así, atopamos a integrantes da familia que, malia prestar testemuño, defenden que non se debe destapar o pasado, e tamén a postura contraria de quen pensa que contar as consecuencias que tivo a barbarie franquista sobre quen defendía a democracia é a mellor ferramenta para impedir que a ultradereita siga a campar ás súas anchas. Proxección en Moaña Malia o debate, o acto celebrado esta semana en Moaña evidenciou o enorme apoio que acadou o documental, gravado con rigor e sensibilidade, non só no público que encheu o salón de plenos do Concello, senón da familia Coloret, que fechou o acto entregando por sorpresa a Naomí García unha peza de Sargadelos cunha placa conmemorativa, para que poida levar a Estados Unidos unha lembranza da estrea. A concelleira de Memoria Histórica, María Ortega, incidiu na importancia de recuperar testemuños en primeira persoa “que ademais dos feitos aportan os sentimentos” e de facelo ademais en clave local e con perspectiva de xénero, unha das teimas da programación “Moaña conMemor(i)a” que puxo en marcha o pasado xullo e que se manterá até o vindeiro decembro. A próxima cita será esta sexta feira, a partir das 20 horas no salón de plenos moañés, cun coloquio arredor do Patronato de Protección a la Mujer, que contará coa presenza de dúas mulleres que pasaron por el. Charla de internas no patronato franquista Consuelo García del Cid Guerra prometeulles ás internas coas que compartira o inferno do Patronato de Protección a la Mujer franquista que algún día se faría xornalista e contaría o vivido alí. Esa promesa levouna a escribir libros e a participar en documentais, programas de televisión e charlas como a que esta tarde terá lugar en Moaña. Con ela viaxou até Galiza Loli Gómez Benito, fechada nas instalacións madrileñas de Santa María de Goretti tras ser violada polo seu pai. Malia ser ela a vítima, foi afastada da súa nai e da súa casa en Torrelavega, e cando volveu seguiu sendo abusada polo proxenitor, que a deixou embarazada en dúas ocasións, o que provocou un novo ingreso, agora en Peña Grande. Era a década dos oitenta, Franco xa morrera e porén, a flamante democracia desamparou as mozas represaliadas por unha institución que tiña como obxectivo impoñer unha moralidade única á poboación, nomeadamente á feminina. Primeiro priváronas da liberdade e logo castigáronas cun silencio só roto polo relato deturpado dos vencedores, que as acusaron de descarreiradas e disfrazaron a crueldade das súas carcereiras como beneficencia. Esta sexta feira, elas botarán luz sobre unha historia que ninguén coñece mellor pois é a súa.