As dúas formas de entender Galicia

Fai este domingo oito días que Galicia elixiu aos seus representantes na Unión. Como resultado, PP e BNG din cumprir obxectivos. Son as dúas formas de entender o país. Bosquexaba Xosé Manuel Beira, hai unha década, os tres escenarios para entender e afrontar as eleccións europeas dende Galicia. Dicía o catedrático que, por un lado, as eleccións europeas poden ser entendidas como ensaio xeral dunhas futuras eleccións estatais. No que, para as análises postelectorais, cobrarían toda a relevancia os resultados acadados polos grandes partidos estatais e polos seus satélites ideolóxicos. Onde a identidade plurinacional do Estado se dilúe en favor dun eixo esquerda-dereita no que se moven todos os partidos e as correspondentes campañas electorais. Por outro lado, dende un punto de vista identitario –que tome en consideración as nacionalidades históricas–, destacaba Beiras a posibilidade de conformar unha gran coalición de partidos nacionalistas que describan a diversidade e particularidade dos territorios que representan, obrigando o resto de partidos a tomar posicións nesta lóxica. Ou ben, como terceira vía, entender Galicia como Europa e entón separarse completamente do debate estatal e falar unicamente dos problemas e intereses do país. Acudindo como voz única dos galegos e galegas a Bruxelas. Nación e Estado Ningunha das tres abordaxes quedaría sen votantes, aínda que si sen escanos na Cámara. O que ocorre é que a forma de entender o país é diametralmente oposta entre os propios galegos. En Galicia as nocións de 'Nación' e 'Estado' son aínda discutidas e discutibles. O 'Estado' é un concepto xurídico e político que define a organización dun grupo de persoas, dentro dun territorio dado, baixo unha forma de goberno común. A 'Nación' é a asociación dun grupo de persoas que se recoñecen como pobo e que soen ter en común –e distinto– a lingua, a cultura, a idiosincrasia, a historia e as costumes. Á luz dos resultados do 9-X pregúntome que hai daquela "Europa dos pobos" que se enarboraba hai anos Pois ben, os cidadáns da Nación que ostenta o Estado, ou que son parte da Nación hexemónica dentro dun Estado plurinacional, tenden a identificar 'Nación' con 'Estado'. Así pois, moitos españois, con unha estrutura de Estado independente, non senten a necesidade de ser nacionalistas, en todo caso serían chauvinistas. Falando de Galicia, a primacía de moitos electores por verse como unha parte máis de España –e que, polo tanto, non comungan coa idea de Nación propia– lévaos a asemellar os seus problemas aos do Estado. A preferencia por ver Galicia como parte de España é un reflexo dunha complexa interacción de factores históricos, culturais, socioeconómicos, políticos e psicolóxicos que, mal entendido, pódese atribuír a unha única causa como o denominado "autoodio". Sen entender que é un fenómeno complexo que pasa pola integración histórica de Galicia en España, dirixentes estatais que foron galegos, un sistema educativo enmarcado dentro do sistema educativo español, a idea repetida dunha suposta dependencia económica, alta mobilidade laboral cara a capital do Estado –descoñecendo que é produto dun centralismo que o baleira todo–, a influencia cultural española nos medios de comunicación de consumo habitual, o sentido estatalista dos partidos dominantes, preferencia polo malo coñecido, entre outros. Do outro lado, sitúanse os electores que entenden Galicia como Nación –dentro ou fóra de España–, para os que o auto-recoñecemento deste status dálle ao país o pleno dereito a preservar e promover a súa identidade cultural e lingüística, a decidir o seu propio futuro político, e a xestionar os seus recursos e economía de forma autónoma. Esta visión é impulsada por un profundo sentido de identidade e unha crenza na capacidade de Galicia para prosperar de maneira autónoma. E os pobos? Retomando a Beiras "Galicia é unha Nación. Un pobo que está sendo espoliado economicamente dende hai moito tempo e na conxuntura actual absolutamente. Até se nos di que temos que ser subvencionados porque somos pobres. Que corten amarras! En todo caso non se pode establecer unha identificación entre Nación e Estado que só a establece aquel que pensa que a súa Nación é o Estado". O certo é que maioritariamente Galicia votou en clave estatal, e actualmente os partidos estatalistas responden a unha lóxica global similar á da Guerra Fría, onde os intereses se moven no eixo esquerda-dereita, deixando a un lado os territorios, as súas singularidades, formas de vida, diversidade ecolóxica, etcétera. Á luz dos resultados pregúntome que hai daquela "Europa dos pobos" que se enarboraba hai anos.