De Xove a Palas de Rei

Malia que aos de sempre lles poida pesar, a manifestación contra a implantación de Altri que tivo lugar o pasado domingo en Palas de Rei constitúe un fito histórico na Galiza contemporánea. Un fito, por certo, que debemos relacionar con certos precedentes, para poder apreciar que nada é casualidade e que as dinámicas sociais perversas son malas de reverter, sobre todo se a cobiza e os cartos andan polo medio. No pasado mes de abril, e neste xornal noso, publicouse un oportuno artigo de Cilia Torna, relembrando a histórica marcha contra a central nuclear de Xove que tivo lugar 46 anos atrás, en abril de 1977. Outra marcha entre Viveiro e Xove organizouse en 1979, o 20 de maio, e na mesma tamén participaron miles de persoas, dise que entre sete e dez mil. Ambas as dúas andainas populares, e en termos xerais a organización do posicionamento popular fronte ao proxecto de central nuclear, tiveron unha extraordinaria relevancia. E nese contexto da progresiva mobilización fronte ao proxecto que culminou no seu final fracaso, cómpre salientar o papel central do nacionalismo, primeiro da UPG e das Comisións Labregas, e posteriormente, e ao seu lado, doutras organizacións como a ANPG, ERGA ou Adega, que no ano 1979 celebrou o Día Mundial do Medio Ambiente cunha xornada antinuclear galega fronte á central de Xove. O nacionalismo dos 70 Nun excelente traballo de Raúl López Romo, da UPV, e de Daniel Lanero Táboas, da USC, publicado na revista Historia Contemporánea, analízase a lectura que aquel nacionalismo dos 70 fixo do conflito escenificado en Xove arredor do proxecto nuclear. As conclusións ás que se chega, se ben a algún non nos resultan en absoluto novidosas, son plenamente aplicables ao que actualmente está acontecendo con proxectos como o de Altri ou a implantación masiva de novos parques eólicos, ou con algúns desvaríos deses que a Xunta declara proxectos estratéxicos. Aquel nacionalismo dos 70 que integrou a primeira liña da loita fronte á central nuclear partía da idea da endémica dependencia colonial de Galiza fronte ao Estado español e fronte ás forzas expansivas e insaciables do capitalismo mundial, causa do carácter dependente e gregario das forzas de produción do país, da desviación cara a outros territorios do excedente económico da produción autóctona e da usurpación dos recursos naturais. Detrás do proxecto nuclear de Xove estaba, cunha participación maioritaria, Fenosa, fundada polo franquista Barrié de la Maza Velaí que medio século despois, eses mesmos males son predicables da situación actual. Foi en 1973 cando Beiras publicou por primeira vez O atraso económico da Galiza, pero podería telo publicado en 2023 interpretando as dinámicas económicas do país nos últimos 20 anos. Galiza foi e segue sendo o país das oportunidades para uns poucos, en prexuízo de outros moitos. Detrás do proxecto nuclear de Xove estaba, cunha participación maioritaria, Fenosa, fundada por Barrié de la Maza, franquista recalcitrante. Tras o glorioso alzamento do 36, os fascistas asasinaron o dono de Electra Popular Coruñesa e entregáronlla á Sociedad General Gallega de Electricidad, propiedade do Banco Pastor. Así se fan os negocios: Barrié pasou a ser o monopolista da electricidade en Galiza e fundou Fenosa en 1943. Outro día falaremos polo miúdo de como se escolleron os primeiros operadores eólicos da Galiza. A esencia do negocio foi a mesma: a antítese do libre mercado executada en interese propio polos defensores do libre mercado. Reflexión e debate Pasan os anos e temos os mesmos cans con diferentes colares. Claro que agora, infelizmente, o debate público desta sociedade actual, fondamente acomodaticia, presenta perfís mais febles. Algúns seguimos falando de colonización e de explotación espuria dos nosos recursos, aportando datos verificables que sustentan as nosas posicións. E fronte a nós, a nada en termos intelectuais: insultos, desprezos, cábalas infundadas sobre creación de postos de traballo, variables segundo o día, grandes proxectos sen financiamento real ou mentiras e ocultacións en canto ao que se pretende facer. Estaría ben que os representantes do Goberno de Galiza e as empresas con intereses eólicos, ou os representantes do proxecto Altri, se prestasen a debater no prime time da TVG con quen se opón aos seus comúns intereses. Aínda que nos quedemos sen Luar un día non imos morrer. Pero non vai ser, como non foi no seu momento, anos atrás, cando se tentaron organizar mesas redondas entre os representantes de Fenosa e expertos que se posicionaban en contra da central de Xove. A historia é cíclica, pero certamente é importante coñecela e valorala para saber cara a onde nos diriximos.