antropoloxía

Fernando Cortizo vén de estrear no festival Pucela Fantástica de Valladolid Buscando a Santa Compaña, un documental que afonda nun fenómeno que fai parte do patrimonio inmaterial da Galiza e que pervive rodeado da sociedade industrializada.

O investigador e colaborador de ‘Nós Diario’ recibiu este domingo o Premio Freire Carril 2024, que lle foi entregado pola súa extensa traxectoria como arqueólogo e director do Museo Arqueolóxico da Coruña pola Asociación Agromadas, da parroquia ourensá de Seixalbo, que distingue cada ano ás entidades ou persoas que na Galiza desenvolven labores a favor da comunidade social e que abarca os aspectos referidos á participación na vida comunitaria, a profundar na democracia e na vida cultural galega.

A última obra de Rafael Quintía analiza a etnomedicina galega desde a Antropoloxía.

Os Maios constitúen unha manifestación estética que sintetiza varias formas de creación: a plástica dos propios Maios, as cántigas que se compoñen para a ocasión, as danzas de moitas localidades galegas... Todas elas son a expresión popular dun campo simbólico que axuda a reafirmar unha identidade e que contribúe a instaurar un imaxinario artístico propio. Onte tiveron lugar os primeiros en Pontevedra, en Poio, en Redondela, no Salnés, en Verín, no Barco... e nos próximos días aínda haberá máis Maios por diversos puntos da xeografía galega.
 

O Entroido galego chamou a atención durante décadas a múltiples especialistas. Malia a cantidade de estudos publicados, a celebración segue a sorprender con novos achados froito de investigacións contemporáneas. O antropólogo Rafael Quintía é un dos estudosos que máis traballou nos últimos anos profesionalmente esta celebración invernal, recuperando testemuñas e achegando novas perspectivas sobre o futuro dos rituais que agora forman parte do percorrido turístico da Galiza.

A súa orixe pérdese na escuridade do inicio dos tempos, mais a súa vitalidade continúa a ser un signo de identidade do país. A festa dos Maios foi censurada e prohibida durante séculos polas autoridades relixiosas e civís, mais o seu arraigo entre o pobo permitiulle sobrevivir e mesmo renacer con novos azos nas últimas décadas.

O Entroido simboliza a crítica e a loita que, durante o resto do ano, andan ou ben reprimidas ou ben soterradas polas autoridades públicas. Desde os seus inicios até o presente, simboliza unha época de recuperación da primavera, da vida, e do renacer despois dos duros meses de invernía. Nesta reportaxe facemos un breve repaso dos seus primeiros días, entre os que se inclúen o fareleiro, o oleiro ou os de comadres e compadres, que son présa do esquecemento dunha festa, din as expertas e participantes, que vai disolvendo os seus valores tradicionais a medida que se vai internacionalizando e coñecendo alén da Galiza. 

'Un ano no Carballal. Da vida tradicional aos novos tempos no Courel', da profesora Sonia García, é a novidade editorial que vén de tirar do prelo Canela. Un completo estudo que pon o foco na vida do Courel, desde a antigüidade até os retos e potencialidades de futuro nunha comarca que destaca pola forza da natureza. Conversamos coa autora sobre estas e outras cuesións.

A celebración da Festa dos Maios volverá sufrir os efectos da pandemia e deberá refuxiarse no mundo virtual. Mais non hai medo: sobreviviu a censura da Igrexa e dos poderosos durante séculos, talvez milenios. Moitos concellos prevén actos limitados, exposicións, manifestacións restrinxidas que substituirán a festa nas rúas. Mais o espírito do maio consiste en dialogar cunha natureza da que formamos parte desde as súas escuras orixes. E esa conversa, sen dúbida, tamén sobrevivirá a este azoute.

A partir do dous de febreiro, día das Candeas, coas vagas do recendo das mimosas e o retorno das bandadas de paxaros, a Galiza das tribos, dos castros, das parroquias e das leiras, esperta coa forza do instinto. E faino sumando saberes da súa ancestral cultura para penetrar no seu espírito, como matinaba Risco. Ábrense entón ás festas do Entroido, á entrada na primavera pola porta festiva das Carnestolendas, en ritos de pasaxe, de iniciación, da carne.

O 24 de xuño cóntanse por milleiros as persoas que acoden ao santuario do Corpiño, na freguesía de Santa Baia de Losón (Lalín), para quitar o meigallo ou ramo cativo. Tamén para acabar con doenzas psíquicas. Que hai detrás destas crenzas?

Case un milleiro de antropólogas e antropólogos atópanse estes días en Santiago de Compostela na 14ª edición do Congreso da Asociación Internacional de Etnoloxía (SIEF, nas siglas en inglés). Desde o 14 de abril e até o 17 do mesmo mes, 90 mesas servirán para que debatan especialistas chegados de máis de 50 países.