represión

A igrexa oficial non foi neutral diante do golpe militar franquista, participa activamente na súa preparación, financiamento e xustificación, e ademais é unha ferramenta fundamental da represión. Se ben isto é así de xeito xeneralizado compre modular e matizar por territorios, por ordes relixiosas e mesmo por casos particulares de xeito que a intensidade na que se aplica o castigo divino contra os disidentes deberan ser analizadas en detalle. Aquí só nos podemos limitar a apuntar trazos xerais e pór algúns exemplos de mostra.

Logo da declaración do estado de guerra e do conseguinte levantamento militar contra a República, os golpistas e mais os seus partidarios comezaron unha implacable persecución e depuración de todas aquelas persoas consideradas desafectas ao movemento sedicioso. Coa constitución da denominada Junta de Defensa Nacional e as Delegacións de Orde Pública, os novos órganos de xustiza pasaron a depender das autoridades militares, que baixo a xurisdición de guerra comezarían a deter e xulgar a todos os opositores ao tempo que suspendían a legalidade institucional republicana. 

En contraste co ambiente popular, na Ría de Vigo a Patronal pesqueira, e por extensión a de todo o “negocio marítimo”, apoiou o movemento faccioso.  Así o recolle o Editorial da Revista Industrias Pesqueras, voceiro da Asociación General de Industrias Pesqueras y sus Derivados, moi vinculada aos colectivos patronais de Vigo e Bouzas a través de sinalados membros do seu Consello Editorial, tal que os armadores Manuel Domínguez Macaya e Santiago Montenegro Costas.

A tarde do 20 de xullo de 1936, militares do Polígono de Tiro Naval ao mando de Pedro Nieto Antúnez, apoiados polo Director Francisco Bastarreche e acompañados por falanxistas con brazaletes coas cores da bandeira da república española, tomaban o Concello de Marín. Culminaba un complot organizado varias semanas antes por oficiais da armada, conserveiros, armadores e a pequena burguesía local, ao que lle seguiría unha represión na que xogaron un papel importante institucións ligadas á catolicismo. 

Por primeira vez publícase unha foto do nazi Bruno Schweiger, un dos principais responsábeis da represión na comarca. 

María Rei Vilas (A Laracha, 1964) levou o Premio de Novela Manuel García Barros (Ken Keirades) coa súa primeira novela, que agora publica Galaxia. 'Flores de Ferro', ambientada nos anos 80, achégase aos silencios da represión, co elemento que lle dá título moi presente na trama ao tempo que se fai metáfora das mulleres que a protagonizan.

Na casuística do Grove temos todas as tipoloxías do que aconteceu arredor de 1936: Perseguidos, inmolados con nocturnidade e á luz do día; sobreviventes do seu propio asasinato; sacas colectivas, requisas e roubos; listas negras; consellos de guerra; cadeas perpetuas; fusilamentos; resistencia armada e guerrilleiros no monte; presos en campos de concentración; torturas, desafiuzamentos e rapina en sede xudicial; fuxidas masivas en barco; agochos no monte e no mar; párrocos pistoleiros; delacións en confesionario; redadas; abatementos en aplicación da lei de fugas; desercións, exiliados, abusos físicos e sexuais… toda a maldade posíbel vivímola entre nós. Trescentas vítimas directas dos sublevados, e moi escasa pescuda arredor dos perpetradores. Pero temos tamén singularidades, anomalías mesmo na trama sinistra dos verdugos. Imos ver algunhas das protagonizadas polas chamadas forzas da orde pública e asimilados, quer dicir, militares, gardas civís, falanxistas e cívicos. 

A Deputación da Coruña é unha institución pioneira na recuperación da memoria. Ao seu impulso, débese a elaboración do proxecto a “Xeración perdida. Representatividade institucional republicana e represión na provincia da Coruña”, onde se rescata a historia dos cargos electos represaliados en 1936 nas comarcas coruñesas.

O panorama de Sada entre xullo de 1936 e marzo de 1938 non é demasiado diferente do doutras localidades galegas. Ao rápido control do municipio por parte dos sublevados sucédelle a posta en marcha dun complexo aparello represivo. Logo, o exercicio da represión sobre as persoas consideradas desafectas, cun carácter sistemático e co estabelecemento de mecanismos deseñados desde os diferentes ámbitos do poder. 

Onde matar saíu de balde, roubar foi o modo de amasar moitas grandes fortunas e a mentira submisa a argamasa coa que se forxaron os principais medios de comunicación actuais, non debemos estrañarnos das dificultades da empresa de pór nome aos culpábeis dos abusos que están no fundamento deste Estado.

Hai hoxe 79 anos,  23 de outubro de 1941, morre no cativerio imposto pola ditadura Anxo Castro Rábade. Veciño de Vieiro, "A Rusia Chica" de Viveiro, operario das minas da Silvarosa, afiliado do Partido Galeguista e membro da CNT, simboliza aqueles loitadores anónimos que van dalo todo contra o fascismo.

A ponte de Cans, na parroquia de Nebra, Porto do Son, rememora as mulleres e homes asasinados pola Garda Civil en 1916 durante unha protesta contra uns impostos que a veciñanza consideraba inxustos. 

A deputada de Patrimonio de Pontevedra considera que os relatorios foron un éxito e agarda que a actualidade continúe a fornecer temas de debate como o foron este ano a sentenza de Meirás, "a fuxida do rei emérito" ou a declaración de Martín Villa no marco da querela arxentina contra o franquismo.

A actividade organizada pola Deputación, na que tamén se pretende unha “loita contra a impunidade”, poderá seguirse por internet. Un dos temas a tratar será a devolución ao pobo do pazo de Meirás, imposta aos Franco esta semana por sentenza.

O deputado de Memoria Histórica da Deputación de Lugo, Efrén Castro, visitou os traballos que se desenvolven en Fornelas.

Descubrirase un monumento na súa honra

A memoria da represión franquista a través do cotián

A ARDF localiza os herdeiros de Edmundo Peinado, asasinado en 1936

Máis de 200 veciñas e veciños respaldan a iniciativa do colectivo Memoria da Mariña para homenaxear as persoas represaliadas polo fascismo en Ribadeo, Viveiro e Mondoñedo.