Nativos do revés

Foi no tempo no que chegaban as máquinas de mallar. Chegou tamén a primeira cafeteira express e os primeiros coches para quedar. A modernidade entraba nas nosas aldeas mentres moita veciñanza saía. Chegou tamén a primeira sala de baile e outra máquina: a primeira máquina de cine. Tempos modernos. O Lagareto foi responsable da introdución de moitas innovacións na área da Pobra do Brollón a mediados do século XX. Tratábase dun ser ciclópeo que entre os múltiples negocios tiña a concesión dunha canteira ao pé do Castro de San Lourenzo, na parroquia de Cereixa. Ao carón da súa canteira abandonara un Mercedes antigo. Convertido nun montón de ferralla, deveu nunha das paradas máis exitosas das visitas guiadas ao castro, xa que a partir desa ferralla, reconstruíamos a historia do século XX: Guerra Civil, II Guerra Mundial, emigración, modernización do campo, colapso do mundo labrego tradicional. Ese coche que, como nos filmes de Peckinpah, simbolizaba o final dun mundo e o triunfo do individualismo capitalista. Todo partindo do local para chegar ao universal. Cheguei a ter unha relación bastante íntima co Lagareto sen nunca coñecelo porque nas visitas sempre xurdían anécdotas novas contadas polas veciñas que ía recompilando, transformado en biógrafo oral deste home que devoraba años e cachuchas como Saturno aos seus fillos mentres a xente ía a misa. O primeiro cine O Lagareto trouxo tamén a primeira máquina de cine e ía polas aldeas proxectando en palleiras e pendellos. Unha das anécdotas máis comentadas era a dunha proxección dunha tensa escena de persecución de nativos americanos e vaqueiros ao galope: montaxe paralela, plano dos nativos, plano dos vaqueiros. Tiros. Frechas. Velocidade en aumento. Secuencias cada vez máis curtas. Recórtase a distancia, máxima tensión e de súpeto, nun cambio de plano os nativos aparecen cabalgando do revés. Risos, aplausos, berros. Unha lembranza comunitaria. Para moitos concellos unha solución interesante sería a figura do programador comarcal O Lagareto tiña unha máquina de cine vella, con cintas aínda máis vellas que el mesmo arranxaba e empataba. Montador algo descoidado ou dominador absoluto do gag cómico, nunca o saberemos. Cando empecei a programar ciclos de cinema na Guimaralia, algúns chamáronme Lagareto en brincadeira. O certo é que podemos considerar o Lagareto o primeiro programador da Pobra do Brollón, mais en que mudou o xeito de programar entre el e nós? Na Pobra do Brollón temos un xeito de programar baseado en criterios profesionais: establecer un concepto que atravese a programación, tratar de acadar uns obxectivos coas accións programadas, coñecer o panorama e a oferta, preguntarnos sempre cando?, onde?, para que? e para quen? son as actividades. A profesionalización do sector cultural nos últimos anos é unha realidade e cada vez é máis habitual a figura do programador… no mundo urbano. Mais non é habitual como no caso guímaro, que os Concellos rurais conten cun técnico de Cultura que elabore as programacións. Habitualmente son bibliotecarias implicadas, administrativas ás que lles toca o "marrón" ou mesmo veciñas particulares ou asociacións quen asumen ese rol con distintos graos de entusiasmo e de resultados. Oferta cultural As programacións culturais do país non se poden soster sobre o voluntarismo dunhas poucas, a implicación persoal de varias, ou o que é peor, sobre o fastío dunhas empregadas públicas, desanimadas porque esa non é a súa función. Como país, temos unha oferta cultural riquísima, tanto no musical, no escénico, no literario, no audiovisual ou en calquera disciplina. O reto está en facer chegar esa oferta á xente e democratizar o acceso á cultura. Gran parte desa democratización pasa por reducir o nesgo rural/urbano á hora de ter acceso a unha oferta cultural de calidade e adaptada. Aínda que é unha cuestión de prioridades, para moitos concellos resulta moi complicado manter unha programación cultural coherente e estendida ao longo do ano, polo que unha solución interesante sería a figura do programador comarcal. Varios concellos con parroquias diferentes, distintos equipamentos culturais, diversos tipos de público, idiosincrasias, etc. cunha xestión cultural centralizada que garanta a coherencia da mesma; incluso que preveña de que se solapen eventos culturais, ás veces con moi pouca distancia entre si e que permitan unha alternancia entre distintos formatos culturais. Seriamos quen de mesturar a nosa idiosincrasia cultural, o entusiasmo da nosa tradición de Lagaretos e asociacionismo cunha profesionalización baseada en criterios adaptativos, inclusivos, participativos e deslocalizados engadíndolle, ademais, facelo dende as comarcas para atender ás parroquias? Si, sen fallo. O peor que pode pasar é que os nativos americanos cabalguen do revés.