A quinta edición do festival Plataforma enche Compostela de artes vivas

As vangardas históricas descubriron, a principios do século XX, o potencial da performance e da multimedia -aínda que daquela non existían estes termos- para provocar o público e o pensamento. Desde entón, a performance foi medrando en contacto con diferentes disciplinas -danza, teatro, cinema...- para crear un xénero propio que agora se acostuma encadrar no concepto de artes vivas e que segue resistíndose a encaixar nunha definición: o vivo case nunca se deixa taxonomizar con facilidade. A quinta edición do festival Plataforma, que comeza hoxe en Compostela e cuxo programa se estenderá até o vindeiro día 25, continúa a tender pontes entre artes visuais e artes vivas, traballando en rede e programando accións performativas que visibilizan unha parte do labor creativo da comunidade artística que non acostuma encaixar nas programacións habituais. "A contaminación entre distintas disciplinas é o máis interesante de Plataforma", declara Iñaki Martínez Antelo, un dos directores do festival, en conversa con Nós Diario. "Hai propostas que parten do mundo da música, da danza, do teatro... E son propostas que sempre teñen un vínculo directo coa realidade das creadoras. Ás veces, para explicar o que é unha performance a persoas que non coñecen este mundo trato de explicar que o teatro é ficción e a performance, realidade. É unha forma moi directa de que a xente entenda o que vai ver". Os cambios que trae (e sufriu) o festival de novas tendencias Escenas do Cambio Políticas do cotián A performance ten unha faceta política non sempre evidente: a ocupación dun espazo público colonizado polo turismo podería entenderse como unha declaración de principios do festival, máis alá de que sexa un dos sinais de identidade das artes vivas. Plataforma desenvólvese nesta edición na praza das Praterías, no parque de Bonaval, na sala de cinema NUMAX, no Centro Sociocultural Santa Marta ou na Igrexa da Universidade, entre outros espazos. "Este ano programamos actividades en nove localizacións. Procuramos que cada ano os espazos sexan diferentes e somos conscientes de que hai unha parte do público que acude conscientemente aos espectáculos, mentres que outra atópaos no seu deambular pola rúa. E moitas veces resulta moi interesante ver as reaccións dos peregrinos ou dos turistas que chegan á cidade ao enfrontarse cunha destas actuacións". Esa ruptura co cotián enriquece aínda máis propostas contemporáneas que se atopan entre o máis audaz da creación actual. A hibridación é a carta de identidade dun festival que tenta tamén crear vínculos entre artistas de diferentes disciplinas. "Gústanos dar completa liberdade aos artistas que convidamos e estabelecer relacións que, doutra maneira non se darían. Este ano, por exemplo, na inauguración, convidamos ao músico Benxamín Otero a colaborar co Coro da Ra, para crear unha peza que reflexiona sobre como se relaciona o individual co colectivo. Tanto Otero como o Coro teñen unhas traxectorias moi heteroxéneas, tocando xéneros musicais moi diversos e o resultado, unha obra titulada "Coma un cento de paxaros", vai ser moi recomendábel para todo tipo de públicos", apunta Martínez Antelo. A simulación do real no novo libro de Antón Reixa Poéticas do corpo A danza ten un papel destacado no programa de Plataforma V, con nomes como os da coreógrafa, bailarina e Premio Nacional de Danza Mónica Valenciano, que en El lugar de los pasos perdidos explora a relación entre corpo e memoria; María Jerez, que en Blob crea espazos de transición entre a coreografía, o cine e as artes visuais; ou o dúo formado por Nuria Sotelo e Luz Arcas, que en Fóra de si afondan no que chaman o cuerpo jondo, a procura expresiva desligada formalmente de calquera tradición, pero conectada cos ritos e supersticións populares. A exploración do corpo e das súas poéticas, a súa permeabilidade as transformación, semella ser un territorio moi fecundo para este tipo de propostas artísticas. "O uso do corpo na performance é fundamental e polo tanto resulta lóxico que se dea esta contaminación coas artes escénicas, até o punto de resulta moi difícil etiquetar unha determinada proposta como teatro, danza ou performance. Creo que iso enriquece estes espectáculos", apunta o director do festival. Non deixa de resultar significativo que, nunha época en que a dixitalización e a descorporeización da realidade se vende como o epítome da modernidade, os artistas volvan a súa mirada cara a materialidade do corpo, á carne como substancia principal da súa actividade. "Si, de feito creo que se cada vez ten máis vixencia a performance é, en boa medida, por esta necesidade de contacto físico. O virtual está aí e é inevitábel a súa presenza, pero existe unha necesidade de proximidade coa realidade máis táctil, coa posibilidade de asistir ao ritual físico de ver traballar en directo as persoas creadoras. E desde a pandemia, esa necesidade agudizouse por razóns obvias". Nese sentido, Martínez Antelo tamén subliña o efecto de estrañamento causado pola posibilidade de ver un espectáculo nun lugar inesperado: "rompe as etiquetas coas que acudimos ao teatro, ao cinema, a un concerto... e propicia un achegamento distinto e máis tanxíbel", afirma. Benxamín Otero: "Aproveitei para compoñer unha peza instrumental e documentar a aurora boreal" Panorama galego O programa de Plataforma V ofrece un lugar destacado a artistas da Galiza que teñen poucas oportunidades de mostrar este tipo de traballos nos espazos de programación máis ortodoxos. Neves Seara e a súa performance Perder os papeis. Palabra ferida coa que o festival celebra o Día das Letras Galegas; a peza performativa Declaro deserto de Nuria Vil; ou as producións da Dj Russ, son algunhas pistas que indican que existe no país un panorama diverso. "Na Galiza existen cada vez máis propostas e, afortunadamente, máis lugares onde mostralas. E non esquezamos a importancia das residencias artísticas, que xogan un papel moi importante na creación de intercambios e complicidades entre artistas. Creo que Plataforma funciona como un estímulo. Se convidas artistas a desenvolver un proxecto, cun orzamento determinado -e oxalá o noso puidese ser máis xeneroso- é moi doado que xurdan ideas que, doutro modo, quedarían nun caixón". Nuria Vil: "O audiovisual galego ten unha calidade incríbel, mais é un mundo moi precarizado" Un programa diverso Algunhas das citas que mostran a diversidade do programa de Plataforma V son a celebración do Día dos Museos, no CGAC, a cargo da artista alemá Grace Schwindt, en colaboración coa música e performer galega Macarena Montesinos, coa peza Strings; a estrea no Estado da película Carmen Troubles do artista portugués Vasco Araújo, que ademais expón na Fundación Didac; ou a charla performativa nO me tienE quE interesaR, de Juan Domínguez.