Emerxentismo e movementos sociais

Cando se empezou a reaccionar contra o desastre do Prestige en 2002, eu, pesimista, pensaba que unha vez se resolvesen "dende arriba" as reclamación sociais, especialmente as subvencións públicas, o movemento popular amainaría. Porén parecéronme impresionantes as dimensións que foi tomando o movemento e os milleiros de iniciativas atrevidas e mobilizacións que apareceron por todas partes. Ollei con entusiasmo a forma de organización, anque eu estaba do lado de fóra e moi despistado. Semellaba que dende moitas, moitas iniciativas, en relacións "ti a ti" se ía construíndo unha resposta e unha responsabilidade que se mostrou moi eficaz: nun país a amormizar ergueuse unha facha enérxica, plural, colectiva, multitudinaria... Nunca Máis Houbo algo máis: La Voz de Galicia, a relear coa Xunta por xa non lle imprimiren o DOG nos obradoiros deles, decidiu destapar todas as censuras (como medio de presión) e por ese tempo os periodistas puideron informar limpamente, sen a sucia mediación da dirección/propiedade do periódico. Este episodio terminou cando o Consello de Ministros de xaneiro de 2003 tomou a decisión de irlle ofrecer La Voz unha oferta tan venal que foi bastante para a propiedade do periódico, agradecida, decidirse por restaurar a habitual manipulación informativa. O movemento Nunca Máis foi un estourar de esperanza para moitos. Unha parte fundamental dese proceso foi por emerxencia, é dicir: relacións directas e bastante espontáneas entre a xente que acaban por facer aboiar novas formas sociais de abordar e resolver as cuestións fundamentais. Neste caso, a capacidade da sociedade, sen apenas acción do goberno (mesmo repudiando os seus manexos), para facerlle fronte ao desastre e mais para establecer novas pautas sociais eficaces. Semellaba que se podería construír, dende embaixo, un proceso anovador da sociedade sobre bases máis espontáneas, participativas, integradoras; menos xerárquicas... capaz de propoñernos un país de futuro xubiloso. Porén, ao viren as eleccións, os partidos organizados en plan monotemático, coas súas ideoloxías enferruxadas, os seus dirixentes dramáticos e as súas transferencias de espello, tentaron e conseguiron reconducir o movemento, entón ledo e plural, cara a vantaxes nos votos. A organización neurótica e a xerarquía instalada deu esmagado o movemento emerxente e o desabrochar da xente. Como dicía Luís Soto: "Era a nación que pulaba", cando quería expresar o emerxentismo que desbordou polas clases traballadoras na segunda república: o pobo, en masa, desenvolveu percepcións dos seus dereitos, arelas, capacidades, culturas, saberes técnicos, artísticos, deportivos, sociais, lingüísticos... Outro momento emocionante foi cando, inopinadamente, a xuventude, especialmente en Madrid, por relacións directas e bastante espontáneas, se involucrou no 15-M: os mozos, moi tripados pola sociedade, e que se vían co dereito a un futuro luminoso, reaccionaron contra estruturas e formas de goberno que os atenazaban e puxéronse a revirar os programas que querían marxinalos. Repudiaban as cúpulas sociais que "non nos representa" e era unha gloria ver por todas as cidades europeas a xuventude española, mandada á diáspora por aznares e raxoises, falar con entusiasmo e optimismo como, ao fío do 15-M, ían ser os mozos os que, por emerxencia, lles tocaba reconstruír a Iberia Fecunda. As organizacións económicas adoitan ser aínda máis xerárquicas Porén, para adaptárense ao sistema dos votos, unha parte daquel movemento emerxentista optou por construír un partido político centralizado e xerárquico, que non se demorou en ostentar os seus dirixentes dramáticos e moi requintados, cos seus coros de admiradores sen fisura, e formas de exclusión de segundo quen venza: liquidouse o emerxentismo, e de paso a opción, a alternativa e a promesa dunha sociedade amorosa. E en economía? As organizacións económicas adoitan ser aínda máis xerárquicas, con licenza das novas formas de estímulo ás equipas creativas. Oxalá vaia saíndo algo mellor: a democracia económica e empresarial. Con todo, non se enxerga bastante. Este cronista exercitouse no fracaso a prol da democracia económica. Os éxitos foron poucos; as frustracións, bastantes. Non me arrepinto. Pero ollo con saudade a posibilidade da organización económica emerxentista, tamén. "Joves llavis desclosos després de la foscor" (Salvador Espriu): Tendes azos bastantes para reintentar a emerxencia e non vos deixardes levar polas túzaras promesas da personalidade neurótica do noso tempo?