Brics, momentos de definicións

Recentemente, o ministro de Asuntos Exteriores da Federación de Rusia, Serguéi Lavrov, informou que os membros dos Briscs decidiron por maioría pór en pausa a adhesión de novos integrantes, os cales amorearon solicitudes de ingreso que, segundo as súas palabras, "duplicaron a composición actual do grupo". Nacións como Tailandia, Malaisia, Indonesia, entre outros, xa manifestaron a súa intención de formar parte deste bloque xeopolítico en ascenso, que hoxe agrupa 45% da poboación global, 30% da superficie do planeta, máis de 34% do PIB mundial e aproximadamente 18% do comercio internacional, superando en peso e alcance as economías occidentais nucleadas no G7. Lembremos que a principios deste ano, cando Rusia asumiu a presidencia do bloque, os Brics deron a benvida a Exipto, Etiopía, Irán, Emiratos Árabes Unidos e Arabia Saudita como novos integrantes. As adhesións redobraron o entusiasmo de países que manifestaran o seu interese ante este sinal de que o grupo se está reforzando e alcanzando un protagonismo crecente na escena internacional. Pero, para os membros consolidados do bloque, tal parece que unha seguidilla de adhesións desordenadas podería traer máis complicacións que beneficios no curto e mediano prazo. O atractivo e efecto de tracción dos Brics desenvolveuse máis rápido que a súa propia capacidade institucional e sen un proceso ordenado para estabelecer un corpo de funcionamento robusto poderíase debilitar a súa aposta pola harmonización e o multilateralismo colaborativo nun mundo cada vez máis polarizado. Os membros do bloque optaron por unha medida pouco carismática pero realista e axustada a unha visión de longo prazo. O chanceler ruso afirmou que se "están preparando categorías de países socios como etapas anteriores á plena adhesión", coa vista posta en consolidar mecanismos de funcionamento claros que aumenten a imaxe de formalidade dos Brics. Para o desenvolvemento da organización, este paso constitúe un momento de definición e un dilema. Abrir demasiado o compás das incorporacións, co cal elevaría a súa lexitimidade como entidade representante dos intereses do Sur global no plano internacional, podería traer complicacións para a toma de decisións e a súa posición sobre temas clave da axenda internacional nunha escena cada vez máis complicada. Pero que os Brics perduren como un grupo reducido e selecto tampouco é unha opción, xa que a constitución dunha orde multipolar require que o bloque siga expandindo e a súa capacidade de coordinación global. Desdolarización O segundo momento de definición exposto é a razón de ser do bloque. Os Brics –até agora– non aspiran a converterse nun mecanismo de integración nin nunha organización supranacional. Nos últimos anos, os seus movementos apuntan á constitución nun grupo de acción multilateral que coordina axendas, posicións e acordos en diversas materias. Neste punto, a calibración de intereses e obxectivos requiren dun tacto tan preciso como o do artista que talla letras nun gran de arroz. Os Brics deben construír un equilibrio entre avanzar na reforma (multipolar) do sistema internacional vixente e controlar que os seus movementos non sexan demasiado rupturistas. Varios elementos indican que a conformación dos Brics como un club estadounidense é unha apreciación fóra da realidade. Exipto foi incluído no bloque, aínda cando ten excelentes relacións cos Estados Unidos de América (EUA) e unha cooperación militar dinámica. Malaisia, nación que tamén manifestou o seu interese, forma parte do Marco Económico Indopacífico impulsado por EUA para endurecer a súa política de contención da China. Tamén resalta o caso de Arabia Saudita. A potencia petroleira mundial, aínda que fortaleceu as relacións con China, na actualidade pode considerarse totalmente fóra da órbita de influencia estadounidense. Visto así, os Brics buscan un punto de equilibrio entre pragmatismo e ruptura, fronte a un contexto xeopolítico internacional onde as conflitos se agudizan e xa ningunha institución internacional pode contelos. O que Giovanni Arrighi chamaba "caos sistémico" expresándose con nitidez. Os Brics buscan un punto de equilibrio entre pragmatismo e ruptura Hai pouco tempo, Rusia anunciou o Brics Bridge, plataforma de pagos en moedas locais proposta para que os países membros realicen as súas transaccións de forma independente ao dólar estadounidense. Un movemento contundente que impulsa a tendencia cara á desdolarización, profundada polo uso irresponsable das sancións por parte dos EUA. Os Brics aspiran a que unha converxencia global no económico dea lugar a unha converxencia xeopolítica que reformule as relacións internacionais en termos multipolares. O bloque vai por bo camiño para conseguir este obxectivo, pero aquí o dilema é se o tempo, a contrarreloxo dun mundo gobernado polo caos, acompáñaos.