As citas para ser atendida en menos de 48 horas en Atención Primaria pasaron de 60% a 25% en catro anos

Hai datos que por si sós resumen en poucos números unha problemática que pode parecer complexa. Un deses datos é o que fornece o Informe sobre o Sistema Sanitario: situación actual e perspectivas para el futuro que publica o Consejo Económico y Social (CES) do Estado, un estudo de máis de 300 páxinas nas que debulla os sistemas sanitarios das comunidades: En 2019 na Galiza ao redor de 60% dos pacientes que pedían cita na Atención Primaria eran atendidos en menos de 48 horas. En 2023 esa porcentaxe era de 25%, unha caída de 35 puntos. Este acusado descenso é o que está detrás de boa parte das denuncias e queixas que desde usuarias e profesionais do sistema público galego de saúde véñense realizando desde hai tempo: o empeoramento paulatino da Atención Primaria como consecuencia dunhas políticas concretas impulsadas e desenvolvidas polo Goberno da Galiza ao longo destes anos. Sanidade muda as xerencias das áreas sanitarias de Compostela, Ourense e Ferrol O mencionado estudo do CES, que avalía diferentes parámetros da sanidade dos territorios, sitúa á Galiza a cola do investimento en Atención Primaria (AP). Neste caso rexistra os datos de 2021 para indicar que a Galiza destina a Atención Primaria só 11,8% do seu investimento sanitario cando no Estado a media é de 14,2%, ou sexa, 2,4 puntos máis. Só Madrid presenta peor coeficiente que a Galiza, con 11%. Os datos da recente Estatística do Gasto Sanitario do Ministerio de Sanidade —e que xa inclúen datos de 2022— non varían a situación da Galiza: segunda pola cola en investimento en Primaria, nese exercicio con 11,9%. A porcentaxe está 13,1 puntos por baixo da contía recomendada pola Organización Mundial da Saúde (OMS). A Xunta achegou á sanidade privada perto de 226 millóns de euros en 2022 Carga de traballo O CES estatal cifra en 32 as consultas medias por profesional e día en Atención Primaria na Galiza, un número similar á media estatal, onde a variación vai do máximo de 40 pacientes diarios de Castela-A Mancha aos pouco máis de 20 de Castela e León ou Nafarroa. Mais onde si hai diferenza é no que respecta ás consultas en Primaria relativas a pediatría e enfermaría. No primeiro caso, a media na Galiza está perto das 30 consultas- no Estado a media é de 18— e en enfermaría é de 21 —cando a media derivada dos datos de todas as comunidades non chega a 20—. A Xunta recorta unha media de tres profesionais de Atención Primaria cada mes Diminución Así pois, o informe contempla un aumento máis que preocupante da espera en citas de Atención primaria ao tempo que a carga de traballo dos profesionais deste servizo sitúase por riba da media estatal. Os motivos? Entre outros, a falla de medios e persoal, que non presenta visos de se resolver a curto prazo. A Galiza fechou 2023 con 2.604 médicos e médicas na Atención Primaria, desde 2018 este servizo esencial non tiña tan poucos profesionais. En só un ano, de 2022 a 2023, perdeu un total de 39 facultativas, segundo os datos publicados polo Instituto Galego de Estatística, o que supón 3 menos cada mes. Cara e cruz dos cribados A porcentaxe de persoas de 50 a 69 anos con proba de sangue oculto en feces realizada coa frecuencia recomendada era na Galiza en 2021 —ano que recolle o estudo do CES— de 45%. Moi superior á porcentaxe de catro anos antes, 2017, cando era de menos de 20%. Avanzouse, como mostran os datos. Unha tendencia contraria ao que aconteceu,segundo se rexistra no mesmo informe, co cribado de cancro de mama. Aquí, a porcentaxe de mulleres de 50 a 69 anos con mamografía realizada coa frecuencia recomendada en 2021 era inferior á de anos anteriores. Se en 2021 esa porcentaxe estaba en case 80% en 2017 situábase por riba de 90%, co que o descenso experimentado neses catro anos foi de 10 puntos. A semana pasada, un grupo de pacientes oncolóxicas da área sanitaria de Santiago-Barbanza denunciaba publicamente "inxustificábeis atrasos" do Sergas nas obrigadas revisións que deben facer no seguimento da evolución do seu cancro. Unha comparecencia que realizaron para desmentir as declaracións do novo conselleiro, Antonio Gómez Caamaño, de que a situación obedecía a circunstancias puntuais. Pacientes oncolóxicas denuncian graves atrasos do Sergas nas revisións: "Xogan coa nosa vida" Saúde mental O traballo que citamos ten un apartado sobre a situación da saúde mental no Estado —este punto non desagrega por comunidades— que deixa un dato acompañado dunha reflexión. "A insuficiencia dos recursos destinados á atención á saúde mental no sistema público de saúde propiciou o auxe do sector privado nesta área asistencial, de modo que 8 de cada 10 consultas en psiquiatría realízanse nese sector mentres que o sistema público responde só de 2 de cada 10. Esta distribución, que implica gasto para a maioría dos pacientes, pode resultar nunha situación de coidados inversos, recibindo menos atención quen máis a necesita, tendo en conta que os segmentos con menos recursos económicos son os máis expostos ao risco de padecer problemas de saúde mental". Galiza perdeu 386 médicos colexiados durante 2023 O número de médicas e médicos colexiados na Galiza diminuíu 2,5% durante 2023, o que supón 386 facultativos menos, mentres que a cifra de enfermeiras e enfermeiros incrementou en 1,1%, con 157 colexiadas máis que o ano anterior. Así o reflicten os datos publicados onte polo Instituto Nacional de Estatística (INE), segundo os cales a Galiza ten unha taxa de 5,62 médicos colexiados por cada 1.000 habitantes -fronte aos 6,21 de media estatal- e de 5,2 enfermeiras por cada 1.000 habitantes - 7,12 a nivel estatal-. En concreto, sinala o INE, en 2022 había colexiados na Galiza 15.734 profesionais da medicina, fronte aos 15.148 do exercicio 2023. Así mesmo, o ano pasado figuran como colexiados na Galiza 14.095 profesionais da enfermaría, fronte aos 13.938 do exercicio anterior. Desatención primaria Do total de médicas e médicos colexiados na Galiza, 8.053 son mulleres e 7.095 son homes. Más de 50% do total —7.682—teñen por riba de 55 anos, un dato que advirte da situación de carencia destes profesionais que, de non se pór agora as actuacións para evitalo,pode darse en pouco máis dunha década. En canto ás enfermeiras, existe unha importante feminización, tal e como evidencia o feito de que haxa 12.498 enfermeiras fronte a 1.597 enfermeiros.