Fobia

Algunhas veces é preciso comezar polo final. Remata o verán. Orde. E silencio. Moito silencio. Porque se algo caracterizou o estío 2024 foi o balbordo, a incesante traca de petardos que día tras día foi caendo sobre nós. Nós como país. Concepto elevado. Aos galegos e ás galegas este ano non nos abafou a calor, arrasounos o ambiente. Estes días discutimos moito sobre a turismofobia e o termo fodechincho (ghodechincho no Morrazo). Décadas levan existindo ambas pero con certo recato. Non é que nos escondésemos para chamarlles ghodechinchos pero era coma un código entre nós, unha lingua subterránea e libre, máis aló do seu dominio e da súa actitude impertinente e soberbia. En canto á fobia, todos tiñamos o noso aquel con respecto ao asunto pero uns por outros mirabamos para outro lado. Unha análise detida lévanos a intentar fuxir, unha vez máis, da xeneralización pero entendemos que non resulta fluída unha conversa na que apostilar cada razoamento cun "non todos", "en xeral", "grosso modo", "a maioría", etc. Queda claro, non imos xeneralizar en canto á cuantificación dos comportamentos mais si en canto aos actos comportados. Procuraremos aquilo que nos leva a sentir aversión polo turismo descerebrado. E como decidimos comezar polo final, seguirémolo a facer: non é turismofobia é galizafilia. Visitamos con relativa frecuencia o Centro Internacional das Artes José de Guimarães. Asumo o papel de turista, aínda que prefiro o termo visitante. Ademais deste centro, na cidade a oferta museística é realmente vigorosa. Desde a Casa da Memória ou o Centro de Ciência Viva pasando polo Palácio Vila Flor. Un lugar, sen dúbida, con ampla oferta cultural e cunha programación envexable. De Guimarães Unha desas tardes, no mesmo Centro Internacional das Artes José de Guimarães, un alemán protestaba airado porque os idiomas empregados na exposición eran o portugués e o inglés. Souben do seu enfado polo xesto e algo do que dicía porque a muller que o atendeu respondíalle a través do tradutor. Exixía a devolución dos cartos. Que mágoa que precisase dos paneis para poder desfrutar do que se lle ofrecía! Que mágoa porque non estaba disposto a empregar a súa imaxinación ou, quen sabe, explorar no seu mundo interior, para ver que lle dicían aquelas imaxes. Pero sobre as demais cousas, que mágoa que precisase uns papeis interpretativos para entender unha exposición que falaba da ocupación israelí en Palestina! Unha das montaxes consistía nunha pequena montaña de area traída de Xerusalén. Alí, dentro dunha maleta, terra da Terra Santa. En silencio. O panel era básico, cheo de topónimos. Señor, e logho, que é o que non entende? En cantos idiomas quere vostede os paneis? Realmente con que estivese nun daríase por satisfeito: o alemán. Non lle molesta que non estea en español, moléstalle que estea en galego Estes días sorpréndome con dúas novas. Estas recollen uns feitos que tiveron lugar en distintos museos de Galiza pero cun mesmo denominador común: a falta de respecto polo idioma galego. Á Casa da Matanza Ao parecer, unha turista madrileña queixouse nunha coñecida plataforma de internet de que na Casa Museo Rosalía de Castro, os textos só estaban en galego. Dábanos o seu visto e prace pois parecíalle xenial que o galego fose tido en conta mais entendía que debían estar traducidos ao castelán esgrimindo, para mellorar o asunto, que todos pagabamos o mesmo. Tamén ten razón: para non entender nada, os dous euros da entrada moito foron. Se aínda fose un día de choiva, alí non se mollaba pero debía de estar solleiro. O que acontece é que quizais, se o simple feito de non estar en castelán os textos lle trastornar a visita é un bo indicador de que non ía comprender independente do idioma no que estivese. Esta mesma mañá lin unha nova sobre que algo semellante aconteceu no Museo do Mar de Vigo. Fran, que así se chama o afectado, amosou rotunda incredulidade ao descubrir que nun museo galego o idioma empregado sexa o propio. A reviravolta vén cando dende o propio museo lle indican que tamén ten a información en español mais iso non lle serve. Non lle molesta que non estea en español, moléstalle que estea en galego. Exíxennos a nós que estea en español porque o idioma contra o que se erguen é o galego e consideran ser superiores moral e culturalmente para facelo. Non obstante, a esas mesmas persoas non se lles ocorre chegar aos Estados Unidos de América e indignarse pola falla de información en español cando nese mesmo territorio millóns de hispanos traballan para eles cada día. Porque non é a lingua é o status.