Raniero Fernández: O fotógrafo da Galiza dos anos 50 e 60

Máis de vinte anos despois da súa morte, a fotografía dun amador, Raniero Fernández, preséntase no Centro Galego de Arte Contemporánea (CGAC) como unha obra relevante que contribuíu a cambiar a fotografía galega, integrando correntes e tendencias que se desenvolvían no mundo nas décadas de 1950 e 1960. Un precioso legado en branco e negro de alguén que nunca se dedicou profesionalmente á fotografía. A actividade fotográfica non profesional acubillábase, naquela altura, no seo das agrupacións fotográficas locais e Raniero Fernández asume en 1954 a presidencia da Agrupación Fotográfica Galega, que desenvolvía a súa actividade en Vigo. Segundo os especialistas, era a máis dinámica das que existían na Galiza. E unha gran parte da responsabilidade era de Fernández, quen se encargaba da organización de concursos e salóns, da edición de boletíns e que foi quen creou o Banco de Celuloide ou Cinemateca, que en 1962 daría lugar ao Cine-Clube Vigo, que el mesmo presidiu até o ano 1977. A actividade dos amadores na época centrábase, case cunha mentalidade deportiva, en gañar premios nos diferentes certames que se convocaban e nos que se valoraba moito a técnica. En consecuencia, o traballo de laboratorio aparecía como esencial, o que lle abriu o camiño a Fernández a experimentar con encadramentos que non eran os habituais na estética daqueles concursos, moi virada cara ao pictorialismo. O fotoxornalista Brais Lorenzo, gañador do XVI Premio Luis Ksado de creación fotográfica Se a isto lle engadimos que a súa boa posición económica lle permitía viaxar por Europa e ver algunhas exposicións dos fotógrafos máis adiantados do momento, temos como resultado unha sensibilidade que manifesta unhas preocupacións pouco habituais nos amadores. Fernández, por exemplo, fotografa todos os hórreos e cruceiros que vai atopando pola Galiza para, dicía, “achegarme fotografando ao que Castelao fixo debuxando”. E a súa postura ante o tema que elixe -pasar desapercibido para que non se perda a espontaneidade da escena- aproxímao aos principios que rexían a obra de Cartier-Bresson, con quen comparte tamén a preocupación pola composición xeométrica das escenas retratadas. O arquivo Fernández retrata a vida cotiá sen dramatismo, pendente da anécdota -como Robert Doisneau-, e iso transfórmase hoxe nun valor engadido, ao presentar escenas que teñen un alto valor documental, así como costumes e situacións hoxe desaparecidas. Porén, o principal interese que esperta esta exposición vén dado polo rigor do autor na perseverancia coa que crea series que tratan de documentar a realidade que o rodea: os cruceiros, os hórreos, a ourivería relixiosa... e que levou os comisarios da exposición do CGAC, Manuel Sendón e Xosé Luís Suárez Canal, a concentrar a súa atención nesta característica da súa obra. Así, as series de cruceiros e de hórreos están presentadas en forma de polípticos (42 e 60 imaxes, respectivamente) que mostran o tema dentro do contexto no que se atopan. Durante moito tempo, Fernández foi visto máis como un activo organizador e animador que como un fotógrafo, sen dúbida pola súa entrega na xestión da Agrupación Fotográfica Galega, e non deixa de ser significativo que as súas tomas menos valoradas no seu tempo son as que hoxe nos parecen máis interesantes. Enfrontarse hoxe cos seus traballos arredor do porto de Vigo, do mercado de Santiago, das súas múltiples viaxes pola xeografía galega, das fotografías tiradas no curro de Mougás, en Oia, ou na factoría baleeira de Massó, en Cangas, lévanos a revisar as nosas conviccións sobre a historia da fotografía. E a exposición axuda a desenvolver novos argumentos ao mostrar nunha sala fotografías de membros recoñecidos das agrupacións, como García Ferrer, Francisco Losada, Inocencio Schmidt de las Heras, ou José Veiga Roel ademais de outras de contemporáneos como Manuel Ferrol e Ricard Terré. O propio Terré recoñecía que na Galiza houbo fotógrafos que realizaron unha fotografía diferente á doutras agrupacións, "menos pomposa e menos académica". Explorar esa vía pode ofrecer sorpresas se sabemos dirixir correctamente a mirada. O elocuente silencio de Manuel Vilariño