Análise das eleccións catalás: Aragonès renuncia e Puigdemont reitera que tratará de ser investido

As eleccións do domingo en Catalunya abriron un escenario completamente inédito desde 1980, nas primeiras eleccións territoriais após a fin da ditadura de extrema dereita no Estado español e até o de agora os únicos comicios cataláns nos que as forzas soberanistas non obtiveran maioría absoluta. A caída de votos e escanos do espazo independentista, protagonizada sobre todo por Esquerra Republicana de Catalunya (ERC), que pasa de 33 a 20 asentos, cobrou a segunda feira a súa primeira vítima política co anuncio do president en funcións, Pere Aragonès, de que abandona a primeira liña política, polo que renunciará como coordinador nacional de ERC e non recollerá a acta de deputado, admitindo que “a oposición ao Goberno republicano, encabezada polo PSC e Junts, gañou”. Aragonès, primeiro mandatario catalán da formación desde a década de 1930 -sen ter en conta os Executivos no exilio durante a ditadura-, sostivo que se manterá en funcións até que sexa escollida a persoa que o substitúa. Logo de detallar na noite electoral que quedarán na oposición como decidiu “a cidadanía”, subliñou que as votacións “esbozan un cambio de rasante” para Catalunya e ERC, descartando que vaian facilitar unha investidura de Salvador Illa (Partit dels Socialistes, PSC-PSOE) ou a súa participación en “operacións que necesiten un acordo de Junts e do PSC”, matizando que se estas formacións rubrican un pacto non o bloquearán. Sexa como for, subliñou que estas decisións corresponderán ás persoas que se fagan cargo da organización. En última instancia amosouse orgulloso do seu Goberno na pasada lexislatura, apuntando que “tivemos que asumir demasiadas contradicións”, nun mandato que comezou cun Executivo conxunto con Junts, que rachou en 2022 esta última forza. Pere Aragonès abandona a primeira liña política As eleccións culminaron unha progresiva diminución das papeletas republicanas nos últimos meses, após perder 300.000 votos nas municipais e máis de 400.000 nas estatais do pasado ano, con 180.000 menos o domingo. É o seu peor resultado nunhas catalás desde 2010, antes de que asumira a dirección o actual presidente, Oriol Junqueras. Desta vez, o PSC repetiu como primeira forza mais elevando a súa representación a 42, o que lle permitiu imporse en escanos por primeira ocasión. Junts logrou pola súa parte 35 e recuperar a segunda praza que perdera en 2021, alzándose como primeira forza independentista despois duns resultados moi parellos con ERC en 2017 e 2021. Ademais, o Partido Popular (PP), con 15, recuperou a cuarta praza que ostentara por última vez tras as eleccións de 2012, superando a ultraespañolista Vox, con 11. Comuns Sumar e a Candidatura d’Unitat Popular (CUP) reduciron os seus grupos parlamentarios a 6 e 4 integrantes respectivamente, e logrou entrar con dous postos no Parlament Aliança Catalana (AC), unha forza soberanista de ultradereita. Pactos postelectorais Neste contexto, Carles Puigdemont, ex president e candidato de Junts, forza que segundo as enquisas partía con desvantaxe en relación a ERC cando se convocaron os comicios, reiterou a súa intención de presentarse á investidura e asegurou que xa efectuaron os primeiros contactos cos republicanos, facendo un chamamento a reconstruír as pontes. Con todo, a súa investidura requiriría dunha abstención do PSC para saír adiante. Carles Puigdemont, candidato de Junts: "Buscan a foto da humillación e nós temos o deber de evitalo" Amais de insistir en que un Executivo independentista (con ERC e o posíbel apoio da CUP) contaría con máis apoios que un liderado por Illa -calculando que só o validaría Comuns Sumar-, desbotou un acordo co PSC, destacando que “se o PSC se abraza ao PP” ficaría “sen sentido o acordo que temos co PSOE en Madrid”. Neste sentido, e a diferenza do acontecido na Alcaldía de Barcelona, Illa precisaría para ser investido do aval de Vox e non só do PP e Comuns Sumar. “Teríamos que preguntarlle se o acordo de non aceptar os votos por acción ou omisión da ultradereita segue a estar vixente”, resolveu Puigdemont. No tocante a un hipotético Executivo independentista, Laia Estrada, candidata da CUP, subliñou que “non é o mesmo un Govern de obediencia netamente catalá que un Govern de obediencia independentista”, limitando a posibilidade dun entendemento con Puigdemont a “retomar o noso proceso de independencia” e “unha axenda nacional e social propia” con énfase na “conquista de dereitos”. Ao tempo, a voceira do PSC, Núria Parlon, ratificou que non apoiarán a investidura de Puigdemont aínda que “ameace con bloquear a gobernabilidade en España”, trasladando que constituíron unha comisión negociadora. Horas antes, Illa proclamara a súa determinación de presentarse á investidura. O único apoio claro que tería o candidato do PSC sería o de Comuns Sumar. O seu director de campaña, David Cid, aseverou que apostan por “facer posíbel un Govern de esquerdas”, en alusión a PSC e ERC, a única opción xunto a un pacto PSC-Junts ou unha repetición electoral, remarcou. En paralelo, Alejandro Fernández, candidato do PP, que multiplicou por cinco a súa representación, descartou que vaian participar en “ningunha operación política” para levar Illa á Generalitat namentres Puigdemont “teña a chave da gobernabilidade en España”, salientando que “non regalará” os seus votos ao PSC. Pere Aragonès (ERC): "Un pacto co PSC de hoxe é practicamente imposíbel" Tamén Vox negou que existan opcións de que valide a investidura de Illa, á vez que AC negou que vaian apoiar “gratis” ningunha candidatura. Unha hipotética repetición electoral desenvolveríase a comezos de outubro Como máximo 20 días hábiles tras as eleccións, o 10 de xuño, o presidente Pere Aragonès ten que convocar a primeira sesión do novo Parlament, na que será elixida a Presidencia, dúas Vicepresidencias e catro Secretarías da Cámara. Como moito dez días máis tarde, até o 25 de xuño, ten que decorrer unha sesión de investidura coa candidata ou candidato proposto pola Presidencia do lexislativo despois dunha rolda de consultas coas forzas con representación. Para que esa persoa se faga coa Generalitat debe obter nunha primeira votación o apoio da maioría absoluta, e en caso contrario pode someterse a unha segunda votación dúas xornadas despois, para o que só precisaría máis votos a favor que en contra. Se dous meses despois desde a primeira votación de investidura ningunha persoa fose elixida, o Parlament disolveríase automaticamente e Aragonès tería que convocar novas eleccións de forma inmediata para que poidan realizarse nos 47 días posteriores -xa no comezo de outubro- cunha campaña electoral reducida a oito días polo medio. De feito, a Assemblea Nacional Catalana (ANC) demandou a ERC e Junts que recuperen un “programa unitario” e centren os seus esforzos en prepararse para unha repetición electoral, constatando que o independentismo pode “bloquear que se impoña unha maioría autonomista [no Parlament] e volver activar unha maioría social independentista”. En todo caso, é unha incógnita se o enfrontamento dos últimos anos entre estas forzas -e a propia ANC- é susceptíbel de resolverse nuns meses.