—Cal é a situación das humanidades e das artes no ensino secundario da Galiza? Están a desaparecer do currículo materias ligadas a estas dúas áreas de coñecemento?
Na actualidade a ESO contempla o estudo de humanidades e artes no seu currículo. O problema comeza nos Bacharelatos onde hai un absoluto desleixo por materias como Música, Latín ou Filosofía, entre outras. En 2º de Bacharelato contémplanse tres modalidades: Ciencias, Humanidades e Ciencias Socias e Artes. Nas grandes cidades sempre adoita haber máis dun instituto que oferta o Bacharelato de Artes. Nas vilas isto non é así. Pérdense itinerarios importantes, o que obriga o alumnado ben a desprazarse a outra localidade ben a desistir de cursar estas materias.
—Como explica este retroceso?
Indirectamente o sistema está guiando a rapazada cara a un itinerario de ciencias esquecéndose da formación integral. Estamos desatendendo o potencial que teñen as materias artísticas e de humanidades á hora de fomentar, por exemplo, a sensibilidade e a educación emocional, tan necesarias nos tempos que vivimos; a capacidade de empatía, a capacidade creativa e a capacidade crítica do alumnado. Deixar de ofertar educación plástica e visual, música e danza, grego... non é o camiño, porque estamos descoidando as competencias e as habilidades do noso alumnado. Creo que temos que pórlle freo a esta situación, sen prexuízo de ningunha outra disciplina, pero agora mesmo as materias que máis perden son sobre todo as artísticas e as linguas clásicas.
—Hai demanda entre o alumnado que xustifique unha oferta máis ampla?
Hai demanda, pero o que sucede na meirande parte dos casos é que os e as estudantes acaban por renunciar, porque os IES non lles dan esa oportunidade de estudar o que queren. Coñezo algún caso que migrou desde o Barbanza a Santiago de Compostela para facer o Bacharelato de Artes. Quen queda sen opcións no seu centro e porfía en facer aquilo que lle interesa proba en vilas próximas que ofertan as materias que quere.
—Hoxe a maior aposta parece centrada nun modelo educativo práctico e competencial, no que a ciencia, a técnica e a tecnoloxía gozan de maior predicamento.
Sen menosprezar as ciencias, que me parecen sumamente importantes, considero que hai un alto grao de competividade entre o útil e inútil, o rendíbel e o non rendíbel, un falso dilema reflexo da nosa sociedade e do sistema educativo. As ciencias e os estudos humanísticos son necesarios e complementarios. Baleirar o currículo de Bacharelato de materias relacionadas coas artes e as humanidades significa anestesiar o alumnado. As artes constitúen unha das facetas que nos define como seres humanos, sen elas estamos perdendo un ensino integral que nos forma e enriquece como individuos.
—Que propón para garantir unha formación integral en artes e humanidades, que non deixe o alumnado sen opcións?
Desde o momento que a Lomloe contempla un Bacharelato de Artes, creo que se deben ofertar como optativas na modalidade de Humanidades e Ciencias Sociais. Sería interesante facer unha prematrícula para sondar os intereses do alumnado e a partir de aí mantelas como optativas dentro dos itinerarios previstos. Porque hai outro problema tamén moi grave que non debemos esquecer. Non ofertar estas materias nos IES cando o alumnado as demanda supón que moito profesorado se vexa suprimido ou obrigado a concursar para cambiar de centro.
Desbotar atrancos
"Aquí quen importa é o noso alumnado", afirma Clara Pino, quen pide asegurar a escolla de materias relacionadas con estudos clásicos, artísticos e humanísticos ao alumnado de bacharelato. "Non hai que negarlle a posibilidade, a priori, de elixir estas materias nunha prematrícula, porque deste xeito o único que conseguimos é comezar a fomentar o monstro da frustración".
Eliminando estas optativas "estamos censurando" un itinerario válido e necesario. "Temos que darlle todas as posibilidades e non pór atrancos", insiste, "xa terán tempo logo de decidir o seu camiño". E apunta dous exemplos próximos, "dúas rapazas brillantes que comezaron Biotecnoloxía. Sobroulles un ano para saber que non era o seu: unha delas é unha socióloga sobresaliente e a outra unha formadísima psicóloga. Teño a certeza de que nunca lles vai faltar traballo. Confío moito na nosa mocidade, pero para iso temos que abrirlles as portas de par en par, tanto no terreo emocional como educativo".
