literatura

O mundo, a inicios do século XX, acelarábase. O capitalismo despregábase con enorme potencia. E os artistas procuraban novas vías para se relacionar esteticamente co real. E criticalo. Na pintura cubista, por caso, a realidade descompúñase en planos diversos, as perspectivas eran simultáneas, as superficies xacían en xustaposición. A proposta acabou por se filtrar na literatura. O francés Max Jacob, íntimo de Picasso, foi un dos escritores que máis adheriu a esa corrente.
 

Os bicos feridos, de Anna R. Figueirido, é a novela distinguida na primeira edición do Premio Viadutos de Novela do Concello de Redondela. Migracións contemporáneas e redes sociais, a soidade na gran cidade e o medo a morte, conforman a materia do libro, que publicará a Editorial Galaxia.
 

A fortuna editorial de Stefan Zweig foi accidentada. Extremadamente popular en vida -nacera en Viena en 1881 e morreu en Brasil en 1942-, a súa obra atravesou despois certa etapa de ostracismo. Volveu emerxer a finais do pasado século. Na actualidade fai parte indiscutíbel do canon da literatura europea. Dúas traducións sitúano na actualidade da literatura galega.
 

A obra poética de Luísa Villalta (A Coruña, 1957-2004) transitou os territorios que comparten música e escrita. Produciu o seu propio espazo no tempo en que eclosionaba a promoción dos 90. Catro libros publicados en vida valéronlle o favor da crítica e fieis lectores, defensores da súa proposta. A súa familia vén de ceder os seus fondos documentais ao Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
 

As Ramonas é a historia dunha tensión. A que conecta e separa o local do global. A que por veces enfronta o lugar do que unha procede e as súas aspiracións. É tamén a historia dunha fotógrafa que traballa para sobrevivir e crea arte para vivir. E é o título da novela co que Ana Cabaleiro (Saídres, Silleda, 1974) gañou a 30ª edición do premio García Barros.
 

Un manto de loito estendeuse onte sobre os mundos da literatura galega. Porque a figura de Xabier Puente Docampo transcende a do pioneiro na modernización da literatura infantil e xuvenil, a do autor premiado, a do alquimista que cruzou Stevenson con Fole, Cunqueiro con Rodari. A súa dimensión humana é axiña salientada por colegas e amigas, por lectores distantes e achegados. Morreu esta terza feira aos 72 anos.  
 

Máis de trinta olladas sobre a vida e a obra de Carlos Casares (Ourense, 1941-Vigo, 2002) recolle o último número do Boletín da Real Academia Galega. A partir desta cuarta feira, 20 de xuño, tamén se pode consultar na páxina web da institución.
 

O seu é un territorio híbrido. Onde se cruza a videoarte, a literatura, o cinema experimental, as materialidades do dixital, as narracións sabotadas. Denominada, a falta de mellor significante, videopoesía, o documental Versogramas ocúpase dela. E faino desde Galiza, que conta cunha nutrida nómina de activistas do xénero.
 

O máis célebre dos poetas alófonos en galego, Federico García Lorca, coñecerá unha nova edición dos seus poemas en lingua galega. Acompañada de seis estudos obra de investigadores e autoras contemporáneas, os Seis poemas galegos segundo a editorial Chan da Pólvora conmemora dous feitos de xuño fulcrais: a aprobación do Estatuto de Autonomía de 1936 e a loita polos dereitos LGTBI.
 

“Currunchu orixinario. Aldea amada. Aquí comezou a desenvolverse o nobelo do meu existir. Aquí vin a miña primeira luz, tatexei as primeiras falas, boteime a camiñar”. Así abre Xosé Neira Vilas De Gres a Cádiz, o libro póstumo en que regresa aos seus primeiros vinte anos sobre a terra.
 

Se a condición de xigante ten sentido ao falar de literatura é por autores como Philip Roth. Novelista principal do século XX, o estadounidense que atacou o puritanismo en O lamento de Portnoy (1979), afondou na convulsa historia do seu país na serie de Nathan Zuckerman e realizou un prego de cargos sobre a súa vida e a súa familia no tramo final -a serie titulada Némese- da súa descomunal obra narrativa. Morreu esta terza feira en Nova York.
 

Até hai un par de anos a traxectoria de Rosalía Fernández Rial (Carballo, 1988) estaba cinguida á poesía, sen que por iso esta deixase de manter camiños abertos a outros ámbitos. Dan boa mostra diso as referencias musicais dos seus primeiros libros (En clave de sol, 2009 e Átonos, 2012), a perspectiva escénica dunha poesía con lazos dramáticos (Vinte en escena, 2012) ou a proposta performativa que aparece en obras como Contra-acción (2016), obras individuais que se completan con proxectos colectivos, fusións artísticas e colaboracións nas que a presenza e o corpo acaban por tomar un protagonismo pouco habitual. Algo que tamén aparece no ensaio Aulas sen paredes de 2016 e que, dalgunha forma, acaba por filtrarse en Bonus track, o seu primeiro proxecto narrativo, editado por Galaxia. Eis un extracto da entrevista publicada no Sermos Galiza 293.

A súa prosa transita algúns dos territorios máis singulares da narrativa galega. Indeterminación, azares, historias a media voz, o mundo ao bordo do colapso, para Xosé Cid Cabido (Vigo, 1959) escribir consiste en desaferrollar o real. O autor de Blúmsdei (2006) vén de gañar o premio Ánxel Fole de narrativa breve.
 

Bob Dylan non é Bob Dylan. É un medio, non un fin. A súa progresiva disolución no magma das músicas de raíz do territorio actualmente coñecido como Estados Unidos é un regreso a casa. Media vida como un rolling stone, a outra media á procura de comprender o folclore, os seus misterios, os seus mecanismos. O pasado sábado ofreceu en Salamanca o primeiro dos seus concertos no Estado español e confirmou a súa penúltima metamorfose.