O relato de verán: 'A maxia da avoa' (I)

Rosa era unha muller de aldea que enviuvou de nova con tres fillos ás costas polo que tivo que dar subela se quixo sacar á casa adiante.Sempre foi algo adiantada ao seu tempo, en consecuencia e como adoita ser costume, un tanto incomprendida para a súa xeración. Pouco lle importaban os murmurios e cando tomaba unha decisión, esta era inapelable. Era alta, garrida e cun cabelo longo que lle chegaba ata os pés, o cal levaba recollido nun moño que trenzaba tódalas mañás a fume de carozo, cunha técnica sublime e innata. Non lle gustaba falar de penurias, catástrofes nin era rexoubeira, ao revés gozaba recollendo herbas, cantando as súas coplas e relaxaba cavando no horto que tiña en A Cal ou indo á sega. Unha das imaxes que teño memorizadas na miña cabeza a da avoa coa súa camisa, a saía, o mandil e o pano na cabeza, cunha fouce na man. A avoa Rosa era case unha psicóloga xa que durante toda a súa vida foi acumulando experiencias, resolveu con éxito encrucilladas, deu consellos que no seu día funcionaron. Ademais, coñecía ás emocións porque ela tamén as experimentou. Negociou con elas en moitas ocasións e fíxoo con éxito. Dalgunha maneira, foi quen de universalizar esa especie de receita da vida, as conclusións que extraía da súa colección de experiencias individuais, non son tan diversas ás que temos hoxe en día. Cando ela miraba a unha persoas vía un terreo coñecido, transitado, posto en barbeito e cultivado. Era unha muller moderna a cal deixou de levar loito, xa bastante tiña ela co seu, e como ben dicía: —O negro non me vai aliviar as penas, nin me dá de comer! Lembro perfectamente que na súa habitación había un chineiro e xusto debaixo da fiestra unha trapa que daba á corte, como era habitual. Por riba tiña a súa almofía e a súa xerra de porcelana cun anaco de espello partido onde peiteaba os seus longos cabelos brancos cun peite dourado ela era unha moura nos meus ollos. A súa casa estaba chea de plantas e herbas medicinais, recendía a macela, menta, ruda, fiúncho, anís, estragón, tomiño, loureiro, xarxa, lavanda, lingua de boi... A xente visitábaa para pedirlle consellos, para escorregar o aire, o mal de ollo, para que asistira aos partos da facenda... Nalgunhas ocasións, se eu estaba preto, bulía para tomar apuntes, hoxe que miña avoa xa non está, gardo a libretiña como o tesouro que é. Nas primeiras páxinas tiña frases soltas anotadas como: Infusión de macela para aliviar as cambras e a inquietude. Aloe para curar queimaduras. Ruda para escorrentar o mal de ollo. A albáfega destaca por ser antibacteriana, insecticida, sedante suave e alivia os gases. A lavanda reduce o estrés e a ansiedade, diminúe a tensión arterial e facilita o sono. O romeu actúa como antiinflamatorio, é bo para a xaqueca, hemicrania, esgotamento nervioso. Úsase para a dixestión, mala circulación, pouca enerxía. Pero logo fun perfeccionando cada páxina, incluso comecei a ilustrar o caderno, mesmo sequei algunha herba, aquelas me custaba máis diferenciar, dado que evitaba confundilas. Debo de que confesar que houbo un ritual co que de entraba o rexeitaba, malia que non acostumaba a por á avoa en dúbida, parecíame que non podía existir, refírome ao mal de ollo. A avoa Rosa explicoume que non debía confundilo coa envexa. Ela dicía que a envexa presupuña unha actitude consciente, intencional e implicitamente culpable (a consciencia de ser envexoso e desexar o mal alleo) e que iso tiña que ver coa xente de mala fe e para iso seica non hai cura. Por outra banda, no mal de ollo, a proxección da enerxía negativa pode acontecer de modo inconsciente e sen intención algunha, onde a persoa que contaxia tal enerxía é unha envexosa inconsciente. O mal de ollo, ademais, transmítese sempre por medio da mirada e actúa especialmente nos animais e nas crianzas, eu pensei que só son contos, pero a realidade é que sigue aí. A avoa fíxome anotar algúns sinais e síntomas que indican que unha persoa podería estar afectada por este problema, como dor de cabeza, náuseas, diarrea, perda do apetito, sono alterado, mal humor ou mal carácter. Tamén pode aparecer un sentimento de malestar xeral que irrompe na nosa vida, aparentemente, sen motivo nin explicación algunha. Tamén me dixo que para pescudar se os problemas se deben a un mal de ollo, o máis rápido e práctico que tiña que facer era untar un pouco de aceite de romeu nuns poucos cabelos da persoa ou animal e logo, mergullar devandito guecho de pelo nun vaso con auga. Se aparecen pingas de aceite illadas, non hai dúbida de que é mal de ollo, por iso a continuación, había que botar a auga ao lume ou nun cruce de camiños, para que este non pasase dunhas persoas a outras ou ao resto dos animais da corte. Para eliminar o mal de ollo, ela procedía da seguinte maneira; colocaba as tres herbas aromáticas no recipiente de porcelana propio para este único ritual, (estas eran o romeu, o incenso e o pau santo) a continuación agregaba auga bendita ou auga limpa da fonte da Turrulleira (nome dunha das sete fontes da aldea de Sobradelo) sobre as herbas, suficiente para cubrilas e despois, deixaba repousar a mestura durante uns minutos para que as herbas liberasen as súas propiedades. Isto facíao sempre na cociña, mentres as persoas agardaban no salón, lugar ao que non podía acompañala para que a persoa non se sentira intimidada e puidera estar cómoda e tranquila. Pero a curiosidade do prohibido facía que mirara pola pechadura, respirando con moito coidado, para que non notasen a miña presencia. Unha vez liberada toda a parte a sustancia na auga a avoa, con moito coidado, pasaba a mestura sobre o corpo da persoa, empezando dende a cabeza e descendendo ata os pés, mestres realizaba este proceso, recitaba unhas palabras de protección que adoitaban a ser sempre as mesmas, diferenciando se eran para crianzas, animais ou adultos. Tamén falaba das proteccións que había que levar, para poder evitar o mal de ollo. Posuía moitos amuletos e recomendacións en función dos casos particulares de cada quen, poñamos por caso que se tratase dunha muller lactante, esta tiña que prestar moita atención, xa que a leite materna é un antollo, por iso debía agochar o peito a tódalas persoas que non pertenceran á familia e no momento de saír á rúa, vixiar que o leite non mollase a roupa e amosar así a abundancia, xa que corría o risco que a ladroa de leite que vivía nos penenos da Pinceira, se fixese con el, e quedara así a pobre da cría, sen poder aleitar. [Continúa esta cuarta feira]